شکاف معیشتی؛ پاشنه‌آشیل تازه ترامپ

گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد- محمد امین مکرمی؛ با نزدیک‌شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۲۶، اقتصاد آمریکا بار دیگر در مرکز مناقشات سیاسی قرار گرفته؛ اما این‌بار نه به‌عنوان دستاورد دولت، بلکه به‌عنوان منبعی از نارضایتی گسترده. تازه‌ترین داده‌های بازار کار و قیمت‌ها تصویر دوگانه‌ای از اقتصاد بزرگ جهان نشان می‌دهد: گروه‌های  پردرآمد از رشد دارایی‌ها و رونق شرکت‌های فناوری منتفع شده‌اند، در حالی‌ که خانوارهای کم‌درآمد با کاهش قدرت خرید، افت دستمزد واقعی و فشار هزینه‌های روزمره دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

تحلیل فدرال‌رزرو آتلانتا نشان می‌دهد که سرعت رشد دستمزدها در میان کم‌درآمدها بیش از سایر گروه‌ها کاهش یافته و بخش عمده پیشرفت یک دهه اخیر در بهبود شکاف درآمدی از بین رفته است. اقتصاددانان می‌گویند این گروه بیش از همه از ضعف اخیر بازار کار آسیب می‌بینند؛ بازاری که در ماه‌های گذشته نشانه‌هایی از سستی نشان داده است.

در چنین فضایی، دونالد ترامپ در هفته آینده راهی پنسیلوانیا می‌شود تا سیاست‌های اقتصادی خود را توضیح دهد؛ ایالتی کلیدی که او در سال ۲۰۲۴ آن‌ را  فتح کرد. اما آن‌چه زمانی نقطه قوت اصلی ترامپ به شمار می‌رفت، اکنون به پاشنه آشیل سیاسی او تبدیل شده است. نمونه بارز این تغییر، افزایش بیکاری در میان لاتین‌تبارهایی است که در انتخابات ۲۰۲۴ به‌طور محسوسی به او گرایش پیدا کردند. نرخ بیکاری این گروه در سپتامبر به ۵.۵ درصد رسیده؛ بالاتر از میانگین ملی.

به گزارش فایننشال‌تایمز، نارضایتی عمومی از هزینه‌های زندگی چنان گسترده شده که حتی اقدامات تهاجمی دولت –از کاهش تعرفه محصولات کشاورزی گرفته تا پیشنهادی برای پرداخت یارانه نقدی از محل درآمدهای تعرفه‌ای– نتوانسته است افکار عمومی را آرام کند. ترامپ از یک‌سو وجود بحران معیشتی را «بزرگ‌ترین فریب» می‌خواند و از سوی دیگر سیاست‌هایی ارائه می‌دهد که خود ناشی از پذیرش فشار هزینه‌هاست.

این فشار اکنون در عملکرد شرکت‌های بزرگ نیز قابل مشاهده است. مدیران مک‌دونالد و چیپوتله هشدار داده‌اند که مراجعه مشتریان با درآمدهای کمتر از ۱۰۰ هزار دلار کاهش چشمگیر داشته و هزینه‌های اجاره، خوراک و مراقبت کودک موجب محدود شدن مصرف این گروه شده است. در مقابل، نظرسنجی دانشگاه میشیگان نشان می‌دهد صاحبان سهام --عمدتا در دهک‌های بالا– به‌دلیل رشد ارزش دارایی‌ها، دیدگاه بسیار خوش‌بینانه‌تری نسبت به اقتصاد دارند.

افت اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی دولت، چشم‌انداز انتخاباتی را پیچیده‌تر کرده است. لایحه بودجه¬ای جدید دولت که از ۲۰۲۶ اجرا می‌شود، هرچند کاهش مالیات‌ها را تمدید می‌کند، اما شامل کاهش بودجه Medicaid و کوپن‌های غذایی نیز هست. برآورد دفتر بودجه کنگره نشان می‌دهد این لایحه درآمد سالانه کم‌درآمدترین دهک را حدود ۱۶۰۰ دلار کاهش می‌دهد، در حالی ‌که دهک بالا سالانه حدود ۱۲ هزار دلار منتفع خواهد شد.

دولت ترامپ معتقد است معافیت مالیاتی انعام و حمایت صنعتی ناشی از تعرفه‌ها در نهایت به ایجاد مشاغل بهتر برای کارگران کم‌درآمد منجر می‌شود. اما اقتصاددانان هشدار می‌دهند که طی ماه‌های آینده بسیاری از خانوارهای طبقه کارگر و متوسط ممکن است با رکودی شخصی مواجه شوند؛ حتی اگر رشد تولید ناخالص داخلی مثبت بماند.

اقتصاد دوپاره امروز آمریکا ــاز رونق درآمدی در بالا تا تنگنای معیشتی در پایین ــ مهم‌ترین میدان رقابتی است که می‌تواند سرنوشت انتخابات میان‌دوره‌ای و آینده سیاسی ترامپ را رقم بزند./