کاهش تولید نتوانست شتاب رشد درآمد صنعت شیرینیجات را متوقف کند؛
شیرینی سود در عین تلخی تولید
صنعت شیرینیجات بهواسطه ماهیت مصرفی و پیوند عمیق با سبک زندگی خانوارها، از سطحی از تقاضای پایدار برخوردار است و حتی در دورههای رکود نیز بهطور کامل از سبد مصرف خانوار حذف نمیشود، با این حال این صنعت در سالهای اخیر زیر فشار همزمان نوسانات شدید اقتصادی، بیثباتی سیاستگذاری، محدودیتهای تامین مواد اولیه و چالشهای ساختاری تولید قرارگرفتهاست. بررسی مقداری تولیدات این گروه نشان میدهد که در فصول بهار و تابستان امسال نزول تناژی در مجموع تولیدات این صنعت رقم خورده است، بااینحال بهبود نرخ فروش موجب شد تا جهشهای بیش از ۴۰درصدی در درآمد امسال گروه شیرینی بورس تهران بهثبت برسد. همین امر موجب شد تا از منظر سودآوری نیز حاشیه سود گروه خوشمزه بورس تهران در قیاس با روند تاریخی بهبود یابد.
تقلیل مقادیر تولیدی
ارزیابی میزان تولیدات شرکتهای تولیدکننده شیرینی بازار سهام نشان میدهد که در ۱۳سال اخیر متوسط در هر سال۱۷۲هزار و ۳۲۳تن محصول توسط بورسیهای این صنعت به چرخه تولید درآمد و ۲درصد بهطور سالانه به تولیدات افزوده شدهاست. در سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، تولیدات گروه شیرینی بورس تهران نزولی بودهاست. در سال۱۴۰۳ پس از تجربه دوسال نزول تولیدات، ۴درصد به تناژ تولیدات صنعت شیرینی افزوده شد و در حدود ۱۹۱هزارتن محصول به چرخه تولید درآمد. بهرغم عملکرد خوب سالانه این گروه، طی دو فصل نخست امسال تولیدات بورسیهای صنعت شیرینی مطلوب نبودهاست. در بهار و تابستان سالجاری بهترتیب کاهش ۲ و ۹درصدی در میزان تولیدات گروه شیرینی بورس تهران رقم خورد. بر این اساس در مقیاس هفت ماهه ۱۰۶هزار و ۳۵۱تن محصولات شیرینی توسط بورسیهای صنعت تولید شد که نسبت به مدت مشابه سالقبل ۵درصد کاهشیافتهاست. در هفت ماهه امسال، «غصینو» بهترین عملکرد را از منظر رشد مقداری تولید تجربه کردهاست. این شرکت در سالجاری تولیدات خود را با رشد ۲درصد نسبت به مدت مشابه، به ۴۰هزار و ۸۲۵تن رسانده است.
صنعتی فراتر از خوراکیهای ساده
صنعت شیرینیجات در ایران فراتر از یک فعالیت صرفا صنعتی است و بهعنوان یکی از اجزای ریشهدار فرهنگ غذایی و سبک زندگی ایرانیان، حضوری پایدار در الگوی مصرف خانوارها دارد. این صنعت از طریق ایجاد یک زنجیره تامین گسترده، از تامین مواد اولیهای مانند شکر، آرد و روغن تا فرآوری، بستهبندی، توزیع و شبکه خردهفروشی، نقشی قابلتوجه در اشتغالزایی و گردش اقتصادی ایفا میکند. همین پیوند نزدیک با معیشت خانوارها باعثشده صنعت شیرینیجات به یکی از شاخصهای غیررسمی سنجش قدرت خرید تبدیل شود؛ بهگونهای که در دورههای رونق اقتصادی، افزایش تقاضا برای محصولات قنادی بهعنوان نشانهای از بهبود وضعیت مصرف نمایان میشود، در مقابل دورههای رکود، کاهش مصرف این محصولات از نخستین سیگنالهای تضعیف قدرت خرید خانوارها بهشمار میآید.
وضعیت خوب درآمدی
بررسی روند درآمدی شرکتهای تولیدکننده صنعت شیرینیجات بازار سهام نشان میدهد که بهطور تاریخی در هر سال38درصد به مجموع درآمد این صنعت افزوده شدهاست. در سال1403، شتاب رشد درآمدی تولیدکنندههای شیرینی بازار سهام نزول یافتهاست. در سالگذشته 15هزار و 901میلیاردتومان درآمد توسط 9تولیدکننده بازار سهام صنعت شیرینی شناسایی شد که نسبت به سالماقبل رشد 29درصدی داشتهاست. این بهمعنای کاهش 8درصدی شتاب رشد درآمد شیرینیجات نسبت به میانگین سالانه است. با وجود کاهش شتاب رشد درآمد این صنعت در سال1403، طی بهار و تابستان رشد درآمد این صنعت بهبود یافتهاست. در دو فصل نخست امسال بهترتیب 43 و 42درصد جهش درآمد در صنعت شیرینیجات نسبت به فصل مشابه رقم خورده است. در هفت ماهه نخست امسال فروش شرکتهای شیرینی با بهبود 44درصدی به 12هزار و 801میلیاردتومان رسید. در این مدت بهترین عملکرد را شرکت «غویتا» از خود به نمایش گذاشت. شرکت مذکور 1هزار و 400میلیاردتومان درآمد در هفت ماهه امسال شناسایی کرد که در قیاس با مدت مشابه سالقبل 76درصد افزایش یافتهاست.
جهان در تب شکلات
در سطح جهانی، صنعت شیرینی و شکلات طی سالهای اخیر به یکی از پرسودترین و پررشدترین بازارهای صنایع غذایی تبدیل شدهاست که ارزش آن به صدها میلیارد دلار میرسد. افزایش شهرنشینی، تغییر الگوی مصرف به سمت محصولات متنوع و لوکس و همچنین گرایش روزافزون مصرفکنندگان به محصولات سلامتمحور، از مهمترین عوامل رشد این بازار در سطح جهان هستند. کشورهایی مانند آلمان، بلژیک، سوئیس و ترکیه با تکیه بر تکنولوژی پیشرفته و برندهای شناختهشده، سهم قابلتوجهی از بازار صادرات شیرینی و شکلات را در دست دارند. ایران با وجود سابقه تاریخی غنی در تولید انواع شیرینی و داشتن نیروی انسانی و ظرفیتهای فنی قابلتوجه، هنوز بخش کمی از این بازار جهانی را تصاحب کردهاست، اما موقعیت ژئوپلیتیکی و همجواری با بازارهای گسترده منطقهای، فرصتی طلایی برای تبدیلشدن به قطب منطقهای این صنعت فراهم کردهاست.
بهبود متغیرهای سودآوری
بررسی متغیرهای سودآوری تولیدکننده شیرینی بازار سهام نشان میدهد که روند سودآوری این صنعت در سالهای گذشته افزایشی بودهاست. بهطور میانگین در سالهای گذشته حاشیه سود شیرینیجات 21درصد بودهاست. در سال1403، حاشیه سود تولیدکنندگان شیرینی بورسی 28درصد بهثبت رسیدکه این بهمعنای بهبود 7درصدی حاشیه سود این صنعت نسبت به متوسط تاریخی است. این روند افزایشی در مقیاس فصلی نیز تکرار شدهاست. در سهماهه تابستان حاشیه سود صنعت شیرینی بهمیزان 31درصد بهثبت رسیدکه در مقایسه با متوسط فصلی 3درصد بهبود یافتهاست. بهترین عملکرد از منظر سودآوری چه در سال1403 و چه در تابستان امسال مختص به شرکت «غپینو» است. این شرکت در سالگذشته حاشیه سود 36درصدی تجربه کرده و در سهماهه دوم سالجاری نیز 47درصد حاشیه سود بهثبت رسانده است.
ریسکهایی که سود را تهدید میکنند
ریسکهای پیشروی صنعت شیرینیجات محدود به نوسانات نرخ ارز نیستند و مجموعهای از عوامل ساختاری و سیاستگذاری، فشارهای قابلتوجهی بر شرکتهای فعال این حوزه وارد میکنند. سیاستهای قیمتگذاری دستوری و مداخلات دولت در تنظیمبازار، باعث کاهش حاشیه سود و کاهش انگیزه تولیدکنندگان شدهاست. علاوهبر این، محدودیتهای صادراتی و قوانین سختگیرانه مربوط به بازگشت ارز حاصل از صادرات، توان رقابتی شرکتها را در بازارهای خارجی کاهش داده و چشمانداز توسعه صادرات را تیره کردهاست. در کنار این موارد، کاهش قدرت خرید خانوارها بهویژه در دورههای تورمی و رکود اقتصادی، باعث کاهش تقاضا برای کالاهای غیرضروری مانند شیرینی و شکلات میشود که بهطور مستقیم بر فروش و سودآوری شرکتها اثرگذار است.
در کنار چالشها و ریسکهای موجود، صنعت شیرینیجات ایران با فرصتهای ارزشمندی نیز روبهرو است که میتواند مسیر رشد و توسعه را هموار سازد. بازارهای کشورهای همسایه، بهویژه در خاورمیانه و آسیایمیانه، همچنان ظرفیت گستردهای برای جذب محصولات ایرانی دارند؛ ظرفیتهایی که با توجه به کیفیت قابلقبول و قیمت رقابتی کالاهای داخلی، فرصت نفوذ بیشتر به این بازارها را فراهم میآورد. همزمان، موج جهانی گرایش به محصولات سلامتمحور و کمقند، زمینه مناسبی برای تولید محصولات نوآورانه با ارزشافزوده بالا ایجادکردهاست. سرمایهگذاری در توسعه شکلاتها و شیرینیهای رژیمی، ارگانیک و غنیشده با خواص تغذیهای میتواند به یکی از کلیدهای موفقیت و افزایش سهم بازار در داخل و خارج کشور تبدیل شود.
سهامی برای روزهای بیثبات
سهام شرکتهای فعال در صنعت شیرینیجات معمولا نوسانات کمتری نسبت به بسیاری از گروههای بورسی تجربه میکنند. همین ویژگی باعثشده این نمادها در دورههای پرریسک بازار، نقش پناهگاه امن سرمایهگذاران را ایفا کنند و بیشتر موردتوجه صندوقهای سرمایهگذاری با رویکرد محافظهکارانه قرار گیرند. آینده این صنعت را میتوان در قالب سه سناریو ترسیم کرد: در سناریوی خوشبینانه، ثبات اقتصادی و تسهیل صادرات به رشد سودآوری منجر میشود؛ در سناریوی میانه، شرایط فعلی تداوم مییابد و صنعت در مسیر آرام حرکت میکند؛ و در سناریوی بدبینانه، افزایش هزینهها و کاهش تقاضا میتواند این صنعت را با چالش جدی مواجه کند.
سیاستگذاران در چهارراه تصمیم
نقش سیاستگذاران در آینده این صنعت حیاتی است. ثبات در مقررات، کاهش مداخلات دستوری و حمایت هدفمند از صادرات میتواند مسیر رشد را هموار کند. در صورت اتخاذ سیاستهای درست، صنعت شیرینیجات میتواند به یکی از پیشرانهای صادرات غیرنفتی کشور تبدیل شود. در نهایت، صنعت شیرینی و شکلات در بازار سرمایه ایران، صنعتی آرام اما استراتژیک است. این صنعت نه ستاره پرزرقوبرق بورس است و نه بخشی حاشیهای. برای سرمایهگذاران حرفهای، سهام این گروه بیش از آنکه طعم شیرین هیجان را داشتهباشد، مزه دلنشین صبر و نگاه بلندمدت را بههمراه دارد.
